bevriezen als overlevingsstrategie bij kinderen

Op het moment dat een kindje zich niet veilig voelt dan zijn er een aantal verschillende manieren waarop het kan reageren op de situatie. We noemen dit ook wel overlevingsstrategieën of coping mechanismen. In dit artikel gaan we dieper in op het fenomeen van bevriezen als coping mechanisme om met stressvolle situaties om te gaan. En dan met name als het gaat om kinderen tot circa 8 jaar. Ook neem ik je mee in hoe je als ouder kunt helpen.

Wil je meer lezen over de andere overlevingsstrategieën? Check dan het blog over vechten, vluchten, bevriezen en fawnen.

Wat is bevriezen als overlevingsstrategie?

Bevriezen is een natuurlijke reactie waarbij kinderen als het ware "vastlopen" in stressvolle situaties. Ze lijken zich terug te trekken, zich stil te houden en te verstarren.

Je kind kan wel ‘aan de grond vastgenageld lijken’ De reactie kan zowel fysiek als emotioneel zijn. Het kan voorkomen wanneer kinderen overweldigd zijn door angst, paniek of een gevoel van hulpeloosheid. Denk bijvoorbeeld aan een peuter die helemaal op gaat in zijn spel met een speelgoedautootje. Ineens komt er een ander kindje aan dat ook graag met die auto wil spelen en trekt hem plots uit de handen bij het manneke dat ermee speelde. Het kindje waarvan het speelgoed afgepakt is blijft stokstijf staan, zegt of doet niets. Minuten later begint het te huilen. 

Of het meisje dat samen met moeder in de supermarkt is. Vrolijk met het kinderwagentje door de gangpaden loopt, en zich ineens beseft dat het moeder kwijt is. Ze blijft stil op de plek staan. De tranen staan in haar ogen, haar lichaam is zichtbaar gespannen. Hoewel het al vaak geoefend is wat ze moet doen in deze situatie lukt het haar niet om om andere mensen om hulp te vragen of om zich heen te kijken of ze haar moeder ziet. 

Er kunnen veel triggers zijn die ervoor kunnen zorgen dat een kind een 'freeze-reactie heeft.

Het is een soort instinct dat het kind 'dichtslaat' het heeft de behoefte om onzichtbaar te worden, om een situatie te vermijden of niet opgemerkt te worden. Kinderen kunnen bevriezen als reactie op bedreigingen, fysiek of emotioneel, om te proberen zichzelf te beschermen.

De impact van bevriezen als overlevingsstrategie op jonge kinderen.

Als jonge kinderen bevriezen vaak als overlevingsstrategie gebruiken kan dit verschillende gevolgen hebben. Zo kan je kind in zichzelf keren wanneer het stress ervaart, dit kan sociale interacties belemmeren. Kinderen kunnen gevoelens van angst, hulpeloosheid en verwarring ervaren. Ook kunnen ze moeite hebben om hun emoties te uiten en last hebben van een verminderd gevoel van eigenwaarde. Daarnaast kan een 'freeze- respons' ook voor gevaarlijke situaties zorgen als ze letterlijk niet in beweging komen op het moment dat er zich een gevaarlijke of levensbedreigende situatie voordoet. Het is belangrijk om deze kinderen te ondersteunen, een veilige omgeving te bieden en hen te helpen bij het ontwikkelen van gezondere copingmechanismen.

Tips om bevriezen bij jonge kinderen te verminderen.

Het is allereerst belangrijk om het bevriezen als copingmechanisme bij jonge kinderen te herkennen. Vervolgens kun je stappen ondernemen om gezondere copingmechanismen te ontwikkelen.

Tips die je hierbij kunnen helpen zijn:

1. Bied veiligheid en geruststelling: Creëer een veilige omgeving waarin je kind zich geborgen voelt. Bied troost en geruststelling, en benadruk dat je er altijd voor hem/haar bent.

2. Geef ruimte en geduld: Begrijp dat bevriezen een overlevingsmechanisme is en dat het tijd kan kosten voor je kind om zich veilig genoeg te voelen om "te ontdooien". Geef je kind de ruimte en wees geduldig.

3. Gebruik kalmerende technieken: Leer je kind ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling, tellen tot tien of het gebruik van een knuffel. Deze technieken kunnen helpen om de bevriezing te doorbreken.

4. Moedig emotionele expressie aan: Geef je kind de ruimte om gevoelens te uiten op een manier die voor iedereen comfortabel is, zoals tekenen, schrijven of praten. Dit kan helpen om de emotionele blokkade te doorbreken.

5. Werk aan zelfvertrouwen: Stimuleer het zelfvertrouwen van je kind door het te prijzen voor de inspanningen en prestaties. Moedig een positieve kijk op zichzelf aan en help het de eigen kracht te ontdekken.

Bevriezen als coping mechanisme bij kinderen is een instinctieve reactie op stressvolle situaties. Als ouders kunnen we onze kinderen ondersteunen door een veilige omgeving te bieden, kalmerende technieken aan te leren, expressie aan te moedigen en hun zelfvertrouwen op te bouwen. Het is belangrijk om geduldig te zijn en te begrijpen dat bevriezen een overlevingsmechanisme is dat tijd en begrip vergt. Door onze kinderen te ondersteunen, kunnen we hen helpen om veerkrachtiger te worden en gezonde manieren te vinden om met stress om te gaan.

Soms is het handig om extra hulp in te schakelen om de oorzaak van een bepaald coping mechanisme te achterhalen en te kijken naar wat specifiek voor jouw kind helpend is.

Ik gaf je hierboven al verschillende tips om je kind te ondersteunen in het omgaan met stress en angst. Soms is dat echter niet voldoende, dan kan het nodig zijn om extra hulp in te schakelen.

Samen met ouders kijk ik in zo'n geval naar waar het gedrag vandaan komt en welke behoeften er onder zitten. Dit kan middels Neuro Emotionele Integratie (NEI) waarbij we kijken naar de triggers en de oorsprong van diepgewortelde stresspatronen die het bevriezen als reactie op stress oproepen. Vervolgens gaan we je kind (op een hele zachte manier) helpen bij het loslaten van emotionele blokkades. Dit helpt om de emotionele reactie te verminderen en het gedragspatroon te verminderen. Waardoor het gemakkelijker wordt om gezondere coping strategieën te ontwikkelen. Er kan tijdens NEI consulten ook gekeken worden naar de energetische balans in het lichaam van je kind.