Wat is een geboortetrauma?

Het woord zegt het eigenlijk al… een trauma dat opgelopen wordt tijdens de geboorte. (In het engels is de term overigens wat verwarrend omdat ‘birth trauma’ daar voor zowel het geboren worden als voor het bevallen gebruikt wordt. In het Nederlands spreken we over een geboortetrauma bij een kind(je) en een bevallingstrauma bij een moeder.) Een geboortetrauma voor een kind hoeft niet te betekenen dat de moeder haar bevalling ook als traumatisch ervaren heeft. Andersom is dit over het algemeen wel het geval. Als een moeder de bevalling als traumatisch ervaren heeft. En veel negatieve gevoelens en stress ervaren heeft tijdens de bevalling of kraamtijd dan is de kans heel groot dat er bij het kindje sprake is van een geboortetrauma. 

Het woord trauma heeft in onze maatschappij vaak een zware lading. Onterecht als je het mij vraagt. Want het betekent eigenlijk niets anders dan een nare gebeurtenis die indruk op je gemaakt heeft. 

Tijdens een geboorte/bevalling kan het bijvoorbeeld gaan om (zware) medische ingrepen of een geboorteproces dat stagneert. Maar ook het ontbreken van duidelijke communicatie en (/of) emotionele ondersteuning kunnen oorzaken zijn van het ontstaan van een geboortetrauma. Wat de reden ook is dat er een geboortetrauma ontstaat... die gebeurtenis riep waarschijnlijk veel emoties op, en in hoeverre hebben jullie die kunnen uiten? In hoeverre mochten de gevoelens er zijn? En werd je kindje hierin gehoord, en begeleid? De grootte van het trauma, de manier waarop je ermee om gegaan bent én de reacties die je ontving, beïnvloeden of (en in hoeverre) een trauma verwerkt wordt.

Als maatschappij zijn we ons nog maar relatief kort bewust van de impact van de zwangerschap en geboorte op een baby. Tot begin jaren ‘80 werd er vanuit gegaan dat een baby’tje geen besef en gevoel had. Het zou geen pijn kunnen ervaren doordat het zenuwstelsel nog niet volledig ontwikkelt is. Hierdoor werden baby’s bijvoorbeeld zonder verdoving geopereerd. De gedachtegang was dat als ze het dan toch zouden voelen dat ze zich er later in ieder geval niets van konden herinneren. Wil je er meer over lezen hoe het kan dat een baby deze ervaring wél onthoudt? Je leest er meer over in het blog: "Hoe kan het dat je de ervaringen vanuit de zwangerschap en geboorte onthoudt?"

Ieder mens draagt eigenlijk (in meer of mindere mate) een geboortetrauma bij zich. Eerst bevind je je maandenlang in de baarmoeder. Je wordt voorzien van voldoende voeding, bloed en zuurstof. De temperatuur is aangenaam en stabiel, de geluiden vanbinnen vertrouwd en van buitenaf gedempt. Je wiegt lekker heen en weer en bent bekend met de bewegingen van je moeder. Je kan zelf inspelen op je behoeften qua slaap en activiteit. Je voelt je heerlijk geborgen in je vertrouwde plekje. (mits de omstandigheden zo waren zoals ik het hier omschrijf natuurlijk) En dan… op enig moment is het tijd om dat plekje te verlaten. De omhulling die je om je heen voelde begint zich samen te trekken, en je hebt geen andere keuze dan hier in mee te gaan. Misschien keek je er wel naar uit, misschien was je al wat voorbereid. Hoe dan ook is het vaak een pittige ‘reis’ voor een kindje. Beetje bij beetje wordt je het geboortekanaal in geduwd, mogelijk kom je nog ‘obstakels’ tegen of zijn er situaties die het proces beïnvloeden. Op het moment van geboren worden wordt een kindje overvallen door fel licht, de kou en harde geluiden. Daar ben je dan! Er volgen vele aanrakingen, je wordt aangepakt, afgedroogd met een doek, aanrakingen op je lichaam, misschien wordt je zelfs snel en ruw aangekleed. En dan moet je ook nog eens helemaal zelf gaan ademen en je van voeding voorzien. Een gigantisch grote overgang zoals je wellicht begrijpt. En dan heb ik in dit voorbeeld nog geen complicaties of interventies benoemd…

Je kunt je vast indenken dat de onderstaande omstandigheden een extra impact op de start van het kindje hebben:

- ongewenste of ongeplande zwangerschap

- gebruik van tabak, alcohol, drugs of medicijnen

- vroeggeboorte en alle medische handelingen en omstandigheden die daarop volgen.

- het overlijden van een tweelinghelft tijdens de zwangerschap of geboorte.

- interventies tijdens de zwangerschap, zoals bijvoorbeeld een vruchtwaterpunctie of een versie.

- complicaties tijdens de zwangerschap, zoals bijvoorbeeld HG, HELLP.

-interventies tijdens de zwangerschap zoals een ingeleide bevalling.

- interventies tijdens de geboorte, zoals bijvoorbeeld een schedelelektrode, vacuümpomp of tang verlossing, meeduwen vanuit de verloskundige.

- complicaties tijdens de geboorte, zoals bijvoorbeeld een navelstrengomstrengeling, stuitligging, schouder- of heupdysplasie, maar ook lang vastzitten in het geboortekanaal.

- interventies na de geboorte, zoals bijvoorbeeld beademing of reanimatie, maar ook niet bij moeder (of vader) kunnen bijkomen na de bevalling of in een couveuse moeten verblijven.

Er komt gelukkig steeds meer kennis, inzicht en begrip voor hoe een baby dit ervaren heeft. En welke overtuigingen en besluiten tijdens deze perioden en gebeurtenissen onbewust genomen zijn. Juist dit zijn de dingen die onbewust impact hebben op het gedrag en je dus terug kunt gaan zien in het gedrag van een kindje! Gedrag dat misschien niet te begrijpen of verklaren is, waarvan je niet snapt waarom je kind het doet, wat de behoefte er achter is en hoe je het kunt helpen. Vanaf het moment dat je dit gaat begrijpen wordt het gedrag ineens heel erg logisch en weet jij precies wat je kunt doen om je kind te helpen!

De gebeurtenissen tijdens de zwangerschap en geboorte vormen een kindje in wie het is. In hoe het in het leven staat, hoe het denkt, welke overtuigingen er een rol spelen in het gedrag. Situaties die veel indruk maken hebben impact op zowel het lichamelijke, emotionele en psychische aspect van ons ‘zijn’.

Een heftige start in het leven kan zich uiten in gedragspatronen die een grote rol spelen in het leven van een persoon. Dit worden dan ook wel geboortepatronen genoemd.

Vaak staan mensen hier niet bij stil, omdat we zelf geen actieve herinneringen hebben aan deze ervaringen. Maar ook doordat deze link nog niet zo lang gelegd wordt en het nog niet standaard is om deze informatie mee te nemen als we het hebben over het gedrag van een baby, kind of ouder persoon.

Ik ben blij dat hier steeds meer onderzoek naar gedaan wordt en bekendheid aan gegeven! Daar draag ik zelf graag aan bij, omdat ik vind dat het kennis hebben van de start van je kind, hoe je kind dit ervaren heeft en wat het uit die periode meegenomen heeft een belangrijke basis(kennis) is om mee te nemen in het verdere opgroeien en de opvoeding van een kind.