De 3 breindelen:
het mensenbrein, zoogdierenbrein en reptielenbrein.

Hebben we verschillende breinen?

Nee, hiermee worden geen afzonderlijke breinen bedoeld. Het zijn simpele benamingen voor gedeeltes van onze hersenen. Door te begrijpen hoe dit in ons hoofd werkt kun je er anders naar gaan kijken en je kind (en jezelf  ;) ) beter begrijpen! Dit onderscheid in breinen werd voor het eerste gemaakt door neurowetenschapper Paul D. MacLean in de jaren ’50, en is door de jaren heen grotendeels overeind gebleven.

Kort gezegd hebben de verschillende ‘breinen’ alledrie hun eigen taak.

Dit deel van het brein wordt ook wel vaker het oerbrein genoemd en omvat de hypothalamus en hersenstam. Het is het oudste deel van ons brein, het houdt in de gaten of het veilig is voor je. Dit deel van ons brein werkt onbewust/instinctief en reflexmatig, het regelt bijvoorbeeld de hartslag, temperatuur en ademhaling maar registreert ook of we honger hebben of veilig zijn. Het is bijvoorbeeld ook verantwoordelijk voor de vecht-vlucht of bevriesmodus. Net als bij reptielen ;-) )

(limbisch brein) Dit deel van je hersenen is er net zoals het reptielenbrein op gericht om te overleven maar is als het ware verder ontwikkeld. Hier worden dingen geregeld zoals de emoties die je voelt, sociaal gedrag, geheugen en motivatie.

Dit is als het ware een nieuwe laag die om de vorige breindelen heen zit, de neocortex genaamd. Dit brein is verantwoordelijk voor het logisch nadenken, plannen, overzicht houden, impulsen beheersen, inleven in een ander, dingen kunnen leren. Hier zit ons intellect en ratio maar ook de taalfunctie.

Je kunt dus eigenlijk simpel zeggen dat je een krokodil, olifant en mens in je hoofd hebt… :-)

We nemen beslissingen meestal (zo’n 95%) onbewust vanuit ons reptielen- en zoogdierenbrein. Het menselijk brein gaat dit vervolgens rationaliseren en er woorden aan geven. Het onbewuste in ons brein is dus eigenlijk aan de macht. Laat daar nu net ook alle ervaringen en overtuigingen vanuit de start in je leven opgeslagen liggen! (lees hier meer over in het blog artikel "Hoe het kan dat je de vroege ervaringen vanuit de zwangerschap en geboorte onthoudt...)

Als alles goed gaat en de mens zich veilig voelt dan ligt de krokodil als het ware rustig alles in de gaten te houden, de olifant is blij en staat rustig te grazen en de mens is lekker dingen aan het leren en ontdekken.

Als je bijvoorbeeld ergens van schrikt, je onveilig voelt, of heel gespannen bent (of dit nu gegrond is of niet) dan wordt de krokodil boos, die is er namelijk voor om je te beschermen. En maakt het lichaam zich klaar om te vechten, vluchten, of bevriezen. Als de krokodil boos wordt dan schrikt de olifant daar ook heel erg van, en de mens al helemaal. Deze wordt dan kleiner, gaat zich verstoppen en kan je eigenlijk niet meer helpen. Hierdoor lukt het bijvoorbeeld niet meer om te relativeren of logisch na te denken. Het reptielenbrein en zoogdierenbrein nemen het dan volledig over tot je mensenbrein het signaal heeft gekregen dat het veilig is. Pas op het moment dat je tot rust gekomen bent kan het mensenbrein weer ‘meedoen’.

Als je het zo bekijkt dan is het ineens super logisch dat je kind gaat schreeuwen, met spullen gooit, of heel hard gaat huilen hè..? Én ook dat het niet meer binnen lijkt te komen wat jij op dat moment tegen je kind zegt. Zo werkt het dus ook letterlijk! Het mensenbrein heeft zich op dat moment teruggetrokken en de krokodil heeft de leiding.

Als je kind in een driftbui zit, of het op een andere manier lastig heeft, dan merk je dat emoties de overhand hebben. Het lukt je kind niet om zichzelf (snel) te kalmeren, zelf na te denken over mogelijke gevolgen van het gedrag lukt op dat moment al helemaal niet, en hem aanspreken heeft weinig tot geen effect. Je merkt dat hij geen toegang heeft tot het mensenbrein, van waaruit het logisch denken, het relativeren, het plannetjes maken etc. plaatsvindt.

Pas als je kind zich weer veilig voelt, het tot rust gekomen is, de situatie voorbij is, de boosheid, verdriet en angst geuit zijn, dan wordt de krokodil weer rustig. Vervolgende wordt het zoogdierenbrein weer rustig en kan het mensenbrein ook weer meedoen. Pas dan kan je kind nadenken over wat er gebeurd is en hoe het daarop reageerde. En dit is ook pas het moment waarop het zinvol is om te praten over hoe jij dit als ouder vond. Eerder komt deze informatie dus niet bewust binnen bij je kind. En kan het juist werken als olie die je op het vuur gooit, en voor een flinke oplaaiing zorgen.

Het is heel goed om je te beseffen dat het geen onwil van je kind is om op dat moment zo te reageren. Fysiek gezien kán het niet anders als het in het reptielenbrein schiet! Het lichaam stuurt aan vanuit welk gedeelte van het brein acties ingezet worden.