Waarom complimenten geven averechts werkt en niet goed is voor je kind.
Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen.... Het geven van complimenten aan je kind lijkt misschien een goede manier om hem of haar te motiveren én zelfwaardering mee te geven. Daar denk ik echter iets anders over. Ik kan me hierbij vinden in de visie van Alfie Kohn en Magda Gerber. Volgens hen kan het geven van complimenten een negatieve invloed hebben op het zelfbeeld en de ontwikkeling van je kind.
Alfie Kohn: complimenten geven en belonen leidt tot afhankelijkheid.
Alfie Kohn is een bekende Amerikaanse schrijver en spreker op het gebied van opvoeding. Hij stelt dat het geven van complimenten en beloningen aan kinderen ervoor zorgt dat ze afhankelijk worden van externe goedkeuring. Ze leren hierdoor dat hun waarde afhangt van wat anderen over hen denken. In plaats van zichzelf te waarderen om wie ze zijn. Het krijgen van een compliment werkt averechts voor de eigenwaarde, het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van kinderen in dit geval.
Kinderen die constant beloond en geprezen worden voor hun prestaties, kunnen hierdoor steeds meer gericht zijn op het behalen van resultaten in plaats van plezier hebben in wat ze doen. Dit kan leiden tot stress, faalangst en perfectionisme, omdat ze bang zijn om geen complimenten meer te krijgen als ze falen.
Magda Gerber: vertrouw op de intrinsieke motivatie.
Magda Gerber was een Hongaars-Amerikaanse pedagoog en oprichter van de filosofie 'RIE' (Resources for Infant Educarers). Zij benadrukte het belang van vertrouwen op de intrinsieke motivatie van kinderen. Dit betekent dat kinderen van nature gemotiveerd zijn om te leren en te ontwikkelen, zonder externe beloningen of complimenten.
Volgens Gerber is het geven van complimenten ook een vorm van manipulatie. Het suggereert namelijk dat je als ouder de controle hebt over wat je kind doet en hoe hij of zij zich voelt. Dit kan leiden tot onzekerheid, jaloezie en frustratie bij het kind, omdat het niet altijd aan de verwachtingen kan voldoen, en daardoor op den duur minder gemotiveerd zal worden.
Hoe kun je je kind dan wel complimenteren voor een prestatie of 'goed' gedrag?
Maar betekent dit nu dat we onze kinderen nooit meer mogen complimenteren? Nee, natuurlijk niet, je wil je kind wel aanmoedigen om prettig gedrag vaker te laten zien, om behulpzaam te zijn, doorzettingsvermogen te tonen en fijne eigenschappen te vergroten. Daarin vormt onze reactie als volwassenen een belangrijk onderdeel. Ik denk wel dat het belangrijk is om kritisch te kijken naar hoe en waarom we dit doen. In plaats van te focussen op prestaties en resultaten, kunnen we ons beter richten op het proces en de inzet van het kind.
In plaats van 'goed gedaan!' kun je bijvoorbeeld zeggen: 'ik zie dat je erg je best hebt gedaan'. Hiermee geef je feedback en erkenning voor de inspanning die het kind heeft geleverd, in plaats van alleen een oordeel over het resultaat. Ook kun je (open) vragen stellen om meer te weten te komen over wat er in je kind omgaat. Bijvoorbeeld: "Hoe voelde je je toen je dit maakte? of "Wat vond je het leukste aan deze activiteit?". Hiermee geef je je kind de ruimte om zijn of haar eigen ervaringen te delen en te reflecteren op het proces. Dit voelt heel anders dan direct een (waarde)oordeel te geven toch?
Het bewust omgaan met de positieve feedback die je je kind wil geven geeft je kind het gevoel dat het gezien, gehoord en geliefd wordt. En dat het geaccepteerd wordt zoals hij of zij is, zonder een waardeoordeel dus...
Als ik ga stoppen met het geven van complimenten wat kan ik dan wel zeggen?
Ik geef je graag een aantal suggesties die effectiever zijn dan het ontvangen van een compliment. En waarmee je tóch je waardering kunt laten blijken aan je kind.
situatie | compliment | feedback op inzet, proces en ontwikkeling |
|---|---|---|
Kind maakt een tekening. | "Wat een mooie tekening!" | "Ik zie dat je hard hebt gewerkt om deze tekening te maken. Vertel eens, welke stappen heb je genomen om dit kunstwerk te maken?" |
Kind lost een moeilijke puzzel op. | "Je bent zo slim!" | "Geweldig hoe je veel hebt nagedacht om deze puzzel op te lossen!" |
Kind ruimt speelgoed op. | "Goed gedaan, je bent zo netjes!" | "Ik vind het fijn dat je je speelgoed opruimt op de juiste plek. Dat heet verantwoordelijk met je spullen omgaan." |
Kind leert fietsen zonder zijwieltjes. | "Goed zo! | "Het is gelukt! Je hebt veel geoefend om zonder zijwieltjes te fietsen en bleef doorzetten!" |
Kind helpt bij het koken. | "Je bent een geweldige kleine chef!" | "Ik zie dat je geniet van het helpen bij het koken. En ik vind het gezellig om zo met je samen te werken." |
Kind heeft (na een poos proberen en veel frustratie daarbij) zelf de schoenen aan gedaan. | "Goed gedaan!" | "Het is je gelukt! Poeh, dat was wel lastig hè dat de tong steeds naar binnen klapte. Hoe heb je het opgelost?" |
En floept er soms een enthousiaste 'Goed zo!' uit je mond? Dat is helemaal prima toch? Als het oprecht en welgemeend is kun je je kind op deze manier ook laten voelen dat je trots bent en meeviert in het succes.
Bewuster bezig zijn met het effect van een compliment betekent niet dat je nooit meer iets positiefs mag zeggen tegen je kind. Waar ik je met dit blog artikel over na wil laten denken is dat het geven van die goedbedoelde complimenten vaak (in eerste instantie) snel werkt om positief gedrag te benadrukken. Dat positieve effect kan echter snel de lading verliezen en juist een negatief effect hebben op het gevoel van eigenwaarde, het zelfvertrouwen en hoe kinderen denken en voelen over zichzelf.
Vind je het lastig om aan de slag te gaan met de informatie uit dit artikel?
Natuurlijk kunnen we er samen over in gesprek gaan tijdens een adviesgesprek zodat ik met je mee kan denken.